جراحی ترمیم عصب صورت و درمان فلج صورت

جراحی ترمیم عصب صورت ، که با نام فاسیال نیز شناخته می شود ، نوعی درمان تخصصی برای زمانی است که آسیب یا شرایطی باعث از دست دادن حرکت در تمام یا بخشی از صورت شود. این روش ، اختلالات عصب صورت ، مانند فلج صورت را درمان می کند و کیفیت زندگی فرد را بهبود می بخشد. اگر از هر گونه آسیب حرکتی و نقص در ناحیه صورت رنج می برید ، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا به بررسی آسیب به عصب های صورت و ترمیم آن ها بپردازیم.

عصب صورت

عصب صورت یا فاسیال یکی از اعصاب کرانیال اصلی بدن است که عملکردهای حیاتی از جمله کنترل حرکت عضلات صورت ، ایجاد حالت‌ های احساسی ، و حفظ توانایی ‌های حرکتی همچون بلع و صحبت کردن را بر عهده دارد. این عصب می‌ تواند بر اثر عوامل گوناگونی از جمله تروما ، جراحی ، عفونت یا بیماری ‌های نوروژنیک آسیب ببیند. جراحی ترمیم عصب صورت یک رویکرد تخصصی است که به منظور بازیابی عملکرد عصب آسیب‌ دیده انجام می ‌شود.

جراحی عصب صورت چیست؟

موثرترین راه برای بازگرداندن عملکرد حرکتی به صورت ، جراحی عصب صورت است که به عنوان جراحی عصب هفتم صورت نیز شناخته می‌ شود. جراحی ترمیم فاسیال برای درمان انواع مشکلات حرکتی و حسی در صورت به کار می رود ، از جمله : ضربه و تروما ، قطع ناخواسته عصب در عمل های قبلی و برداشتن عصب هنگام جراحی تومور. جراحی عصب صورت گاهی نیز با پیوند عصب و ایجاد تعادل در ماهیچه های صورت انجام می شود.

عمل فاسیال تحت بیهوشی عمومی انجام می شود و 6 الی 12 ماه طول می کشد تا بهبودی کامل حاصل شود. گاهی نیز ممکن است در طول دوره بهبود ، برای بازگشت حس و حرکت به صورت نیاز به فیزیوتراپی باشد.

علل آسیب به عصب صورت

آسیب هایی همچون قطع عصب صورت و فلج صورت ممکن است به دلایل گوناگون رخ دهد که می تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. از مهم ترین علل آسیب به عصب های صورت عبارتند از :

• ضربه و تروما : آسیب مستقیم به عصب صورت در اثر تصادفات، ضربه ، شکستگی جمجمه یا هرگونه آسیب‌ های نافذ عاملی است که می تواند منجر به جراحی ترمیم عصب صورت شود.
• بیماری ‌های عفونی و ویروسی : درمان بیماری هایی همچون بل’‌پالسی یا عفونت ویروسی هرپس سیمپلکس که می ‌تواند منجر به فلج عصب شود نیاز به جراحی فاسیال دارد.
• جراحی ‌های قبلی : در برخی موارد ، عمل های قبلی مانند جراحی تومورهای مغزی ، جراحی گوش میانی یا غدد بزاقی ممکن است آسیب هایی را به همراه داشته باشد.
• عوامل مادرزادی : نقص ‌های مادرزادی که بر توسعه عصب صورت تأثیر می‌گذارند ، از جمله دلایلی است که می تواند منجر به جراحی عصب هفتم صورت شود.
• تومورها : فشار ناشی از تومورها بر عصب صورت می تواند حرکت عصب های صورت را مختل کند.

تشخیص آسیب عصب صورت

برای اینکه بیمار مطمئن شود نیاز به جراحی ترمیم عصب صورت دارد باید نوع آسیب عصب صورت از سوی بهترین دکتر عصب صورت به دقت تشخیص داده شود. طبق گفته دکتر بهروز امیرزرگر ، بهترین دکتر عصب صورت در تهران ، روش های تشخیص آسیب عصب های صورت عبارتند از :

• معاینه بالینی و ارزیابی قدرت حرکتی عضلات صورت و بررسی تقارن چهره.
• تصویربرداری پزشکی با استفاده از MRI یا CT اسکن برای ارزیابی محل و شدت آسیب.
• به کارگیری از الکترومیوگرافی  (EMG)برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی عضلات صورت.
• آزمایش ‌های مربوط به عملکرد عصب به منظور ارزیابی پاسخ‌ های حسی و حرکتی عصب.

جراحی ترمیم عصب صورت چگونه انجام می شود ؟

جراحی فاسیال به روش های گوناگون و با تمرکز بر نقاط مختلف اعصاب صورت انجام می شود. انتخاب روش مورد نظر برای جراحی به شدت و محل آسیب و تشخیص دکتر عصب صورت بستگی دارد. به طور کلی ، روش های رایج جراحی ترمیم عصب صورت در ادامه شرح داده شده است.

ترمیم اولیه میکروسکوپی عصب

در مواردی که عصب به صورت کامل قطع شده باشد ، انتهای عصب های بریده شده به هم نزدیک و با بخیه ‌های میکروسکوپی ترمیم می ‌شود. این روش نیازمند زمانبندی سریع پس از آسیب است تا از تخریب کامل عصب جلوگیری شود.

پیوند عصب

جراحی ترمیم عصب صورت گاهی برای پیوند عصب صورت می گیرد. در این روش ، در صورتی که فاصله بین دو انتهای عصب زیاد باشد ، از اعصاب دیگر بدن (مانند عصب سورال) به عنوان پل برای ترمیم استفاده می ‌شود.

انتقال عصب

در مواردی که عصب فاسیال غیرقابل ترمیم باشد ، از اعصاب دیگر مانند عصب هیپوگلوسال یا عصب فریینگال برای بازگرداندن عملکرد استفاده می ‌شود.

انتقال عضله

در صورتی که عضلات صورت دچار آتروفی شده‌ باشند ، انتقال عضله از نواحی دیگر بدن (مانند عضله گراسیلیس) برای بازگرداندن عملکرد حرکتی صورت انجام می ‌شود.

عوارض جراحی ترمیم عصب صورت

در صورتی که جراحی فاسیال به دست متخصص ماهر و باتجربه انجام شود ، احتمال بروز عوارض پس از عمل تا حد بسیار زیادی کاهش می یابد. با این حال ، ممکن است جراحی ترمیم صورت نیز مانند هر جراحی دیگر با عوارضی همراه باشد که موقتی است و با رعایت مراقبت ها برطرف خواهد شد. از جمله عوارض احتمالی بعد از جراحی عصب صورت عبارتند از :

• عدم بازگشت کامل عملکرد حسی و حرکتی : در برخی موارد ، عملکرد کامل عصب باز نمی‌ گردد و بیمار با درجاتی از ضعف عضلات صورت مواجه می‌شود.
• سینکینزیس : ایجاد حرکات همزمان غیرطبیعی یا حرکات غیرارادی در عضلات صورت هنگام حرکت دادن یک عضله خاص از عوارض احتمالی جراحی ترمیم عصب صورت است.
• عفونت و التهاب : خطر عفونت در محل جراحی وجود دارد که نیازمند مراقبت ویژه است.
• آسیب به ساختارهای مجاور : در حین جراحی ممکن است ساختارهای دیگر مانند عروق خونی یا اعصاب مجاور آسیب ببینند.

مراقبت ‌های پس از جراحی

برای دستیابی به عملکرد درست اعصاب صورت ، رعایت مراقبت های زیر ضروری است :

• فیزیوتراپی
• مصرف منظم داروهای تجویز شده
• مراقبت از زخم
• جلسات معاینه پزشکی

جراحی ترمیم عصب صورت یک پروسه تخصصی و پیچیده است که نیازمند تیمی از متخصصان مجرب در حوزه جراحی پلاستیک ، نورو جراحی و توانبخشی است. موفقیت این جراحی به عواملی مانند زمان اقدام به درمان ، شدت آسیب و تکنیک جراحی انتخابی بستگی دارد. با وجود پیشرفت علم و تکنولوژی و با بهره گیری از متخصص عصب صورت مجرب ، امکان بازگرداندن عملکرد طبیعی عصب و بهبود کیفیت زندگی بیماران افزایش یافته است.