ماستوئیدکتومی ؛ جراحی استخوان ماستوئید گوش

ماستوئیدکتومی یکی از انواع جراحی گوش است که برای درمان عفونت های مرتبط با استخوان ماستوئید گوش انجام می شود. ماستوئید بخشی از استخوان گیجگاهی در جمجمه است که در صورت عفونی شدن طی این جراحی قسمتی از آن حذف یا تراشیده خواهد شد. در این مقاله ، به بررسی چگونگی جراحی استخوان ماستوئید گوش ، کاربردها و مراقبت ‌های پس از آن خواهیم پرداخت.

ماستوئید چیست ؟

ماستوئید بخشی از استخوان گیجگاهی است که در پشت گوش قرار دارد و دارای سلول ‌های هوایی کوچک و بافتی اسفنجی است. این سلول ‌ها با ایجاد تعادل فشار در حفره گوش میانی به تهویه آن کمک می‌کنند. هنگامی که گوش میانی دچار عفونت مزمن یا درمان‌ نشده (اوتیت میانی مزمن) شود ، ممکن است به سلول‌ های هوایی گسترش یابد. این مسئله منجر به بیماری ماستوئیدیت یا عفونت ماستوئید می شود. در صورتی که این بیماری گسترش یابد و با کلستئاتوم همراه باشد نیاز به ماستوئیدکتومی یا جراحی استخوان ماستوئید است.

کاربرد ماستوئیدکتومی

جراحی استخوان ماستوئید گوش می تواند به دلایل متعدد انجام شود. از جمله کاربردهای عمل ماستوئیدکتومی عبارتند از :

• پارگی پرده گوش : در صورتی که پرده گوش پاره شود ، جراح ممکن است ماستوئیدکتومی را همراه با تمپانوپلاستی (ترمیم پرده گوش) انجام دهد که به عنوان عمل تمپانوماستوئیدکتومی شناخته می شود.
• کلستئاتوم : رشد غیرطبیعی بافت پوستی در گوش میانی که به عنوان کلستئاتوم یا کیست اپیدرموئید گوش میانی شناخته می شود ، می ‌تواند ماستوئید را تحت تأثیر قرار دهد. برای درمان این بیماری عمل ماستوئیدکتومی انجام می شود.
• آبسه‌ های ماستوئید : در صورتی که عفونت شدید در گوش میانی یا اوتیت های حاد یا مزمن منجر به تشکیل آبسه در ناحیه استخوان ماستوئید ‌شود ، عمل جراحی ماستوئیدکتومی توصیه خواهد شد.
• گسترش اوتیت میانی : زمانی که عفونت گوش (اوتیت میانی) به قاعده جمجمه گسترش یابد ، این جراحی به درمان کمک می کند.
• کاشت حلزون : عمل ماستوئیدکتومی گاهی در حین جراحی برای قرار دادن کاشت حلزون شنوایی انجام می ‌شود.
• عفونت ‌های مقاوم به درمان دارویی : اگر عفونت های گوش میانی با دارو درمان نشود ، ممکن است برای برطرف کردن آن نیاز به جراحی باشد.
• تومورها : برداشتن تومورهای موجود در ناحیه استخوان ماستوئید ، دیگر کاربرد مهم عمل ماستوئیدکتومی است.

انواع جراحی استخوان ماستوئید گوش

عمل استخوان ماستوئید گوش با توجه به شدت و نوع بیماری به چند روش اصلی انجام می شود که نوع آن را جراح و متخصص گوش و حلق و بینی ماهر پس از انجام معاینات و بررسی های لازم تعیین خواهد کرد. در ادامه ، دکتر بهروز امیرزرگر ، بهترین فوق تخصص گوش در تهران ، به اصلی ترین روش های این عمل جراحی اشاره کرده است :

ماستوئیدکتومی ساده

در این روش ، سلول ‌های هوایی عفونی از استخوان ماستوئید برداشته می‌ شوند در حالی که ساختارهای گوش میانی و کانال گوش دست نخورده باقی می ماند. این نوع جراحی زمانی استفاده می‌شود که عفونت فقط محدود به استخوان ماستوئید باشد و گسترش نیافته باشد.

ماستوئیدکتومی رادیکال با برداشتن دیواره کانال گوش

در روش رادیکال که روشی پیشرفته محسوب می شود ، بخش بزرگی از استخوان ماستوئید و بافت ‌های مرتبط با آن ، از جمله ساختارهای گوش میانی و کانال گوش برداشته می ‌شود. این جراحی معمولاً برای درمان موارد پیچیده‌ تر از جمله کلستئاتوم پیشرفته انجام می ‌شود.

ماستوئیدکتومی اصلاح ‌شده

این نوع جراحی شبیه ماستوئیدکتومی رادیکال است. اما در این روش ، سعی بر این است که ساختارهای کلیدی گوش میانی ، از جمله دیواره کانال گوش ، برای حفظ شنوایی تا حد امکان حفظ شوند.

ماستوئیدکتومی آندوسکوپیک

یک روش کم‌ تهاجمی جراحی استخوان ماستوئید گوش ، استفاده از تجهیزات آندوسکوپیک است که بسته به صلاحدید جراح و برای موارد محدود بیماری انجام می شود.

ماستوئیدکتومی چگونه انجام می شود ؟

برای انجام این عمل پیش از هر چیز بیمار معمولاً تحت شنوایی سنجی ، تصویربرداری (مانند CT یا MRI) و سایر معاینات و بررسی ها پزشکی قرار می‌گیرد. طی این بررسی ها مشکل گوش و شدت آسیب دیدگی و بر اساس آن نوع جراحی تعیین می شود.

این جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می ‌شود و برای انجام آن جراح برشی در پشت گوش ایجاد می‌ کند تا به استخوان ماستوئید دسترسی پیدا کند. سپس ، با استفاده از ابزارهای دقیق و ظریف ، استخوان ماستوئید باز و سلول ‌های هوایی عفونی یا غیرطبیعی برداشته می ‌شوند. در صورت لزوم ، ساختارهای آسیب‌ دیده گوش میانی نیز حذف یا بازسازی می ‌شوند. پس از اتمام عمل و اطمینان از برداشتن کامل عفونت یا توده ، برش ناحیه جراحی بخیه زده می‌شود.

عوارض عمل ماستوئیدکتومی

مهم ترین عوارض عمل ماستوئیدکتومی که نادر هستند عبارتند از :

• تجمع خون و لخته در زیر پوست
• کاهش شنوایی به ویژه اگر ساختارهای گوش میانی تحت تأثیر قرار بگیرند.
• سرگیجه و عدم تعادل به دلیل نزدیکی ماستوئید به سیستم تعادلی گوش داخلی.
• فلج عصب صورتی در موارد نادر که در صورت آسیب به عصب فاسیال که از نزدیکی ماستوئید عبور می‌کند ایجاد می شود.
• عفونت زخم یا عود عفونت در موارد نادر
• نشت مایع مغزی نخاعی در موارد نادر و به دلیل آسیب به ساختارهای مغزی نزدیک آن.

مراقبت ‌های بعد از ماستوئیدکتومی

برای سرعت بخشیدن به درمان و دریافت نتیجه مطلوب از جراحی استخوان ماستوئید گوش ، رعایت نکات زیر از اهمیت بسیاری برخوردار است :

• باید استراحت کافی داشته باشید و ناحیه جراحی را خشک و تمیز نگه دارید.
• آنتی‌بیوتیک ‌ها و مسکن ‌ها را طبق تجویز پزشک و به موقع مصرف کنید.
• معاینات دوره ای توسط جراح برای اطمینان از پیشرفت روند بهبودی و جلوگیری از عود بیماری ضروری است.
• از فعالیت های منع شده از جمله ورود آب به گوش، شنا کردن ، زور زدن و فین کردن، خوابیدن روی گوش مبتلا ، بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت ‌هایی که به گوش فشار وارد می ‌کند خودداری کنید.

ماستوئیدکتومی نوعی عمل جراحی مؤثر برای درمان بیماری‌ های پیشرفته و حاد گوش میانی و ماستوئید گوش است. اگر چه این عمل ممکن است با عوارضی موقتی همراه باشد ، اما می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد. مشاوره با بهترین جراح و متخصص گوش ، حلق و بینی تهران نقش مهمی در موفقیت این جراحی دارد.