جراحی شوانوم وستیبولار که به آن عمل نوروم آکوستیک نیز گفته می شود ، یکی از اصلی ترین روش های درمان تومورهای خوش خیم عصب شنوایی است. تومور شوانوم وستیبولار بر روی عصب تعادلی وستیبولوکوهلئار یا عصب جمجمه ای هشتم رشد می کند؛ عصبی که مسئول تعادل و شنوایی است. معمولا در مواردی که تومور رشد کند و بر عملکرد شنوایی تاثیر بگذارد ، نیاز به جراحی گوش میانی برای برداشتن نوروم آکوستیک است. بهترین فوق تخصص گوش تهران ، در این مقاله ، به شرح و بررسی جراحی شوانوم وستیبولار، دلایل و روش های آن می پردازد.
اهداف جراحی شوانوم وستیبولار
عمل جراحی برداشتن تومور آکوستیک نوروما یکی از رایج ترین روش های درمان این نوع تومور غیرسرطانی گوش میانی است که با اهداف زیر انجام می شود :
- برداشتن تومور : حذف یا کاهش اندازه تومور در حالی که عملکرد عصبی گوش میانی حفظ شود.
- کاهش علائم رشد تومور : کاهش علائمی مانند کاهش شنوایی ، مشکلات تعادلی ، یا فشار بر ساختارهای نزدیک به مغز از اهداف مهم جراحی شوانوم وستیبولار است.
- پیشگیری از پیشرفت تومور و عوارض آن : جلوگیری از رشد بیشتر تومور که می تواند منجر به فشردگی ساقه مغز یا هیدروسفالی شود.
دلایل نیاز به جراحی نوروم آکوستیک
شوانوم وستیبولار زمانی نیاز به جراحی دارد که در حال پیشرفت باشد و سلامت فرد مبتلا را به خطر بیندازد. دلایل زیر مهم ترین مواردی است که نیاز به جراحی تومور عصب شنوایی را تعیین می کند :
- هنگامی که اندازه تومور بزرگ باشد (معمولاً بیش از ۲.۵ تا ۳ سانتی متر) ، ممکن است به بخش های حیاتی از جمله ساقه مغز و مخچه فشار وارد کند و عوارض جدی را در پی داشته باشد. در این صورت ، جراحی شوانوم وستیبولار ضروری خواهد بود.
- زمانی که تومور با علائم حاد و قابل توجهی مانند کاهش شنوایی ، بی حسی صورت یا مشکلات تعادلی همراه شود.
- هنگامی که رشد تومور سریع باشد و نتوان آن را بدون روش های جراحی کنترل کرد.
- در صورتی که رشد تومورهای آکوستیک نوروما باعث انسداد مسیرهای طبیعی مایعات مغزی و تجمع مایع مغزی نخاعی در مغز شود.
- زمانی که مشاهده یا رادیوتراپی جواب ندهد و درمان مناسبی نباشد.
روش های جراحی شوانوم وستیبولار
انتخاب عمل جراحی به عنوان روش درمانی مناسب برای تومور عصب شنوایی به اندازه تومور ، محل آن و وضعیت شنوایی بیمار بستگی دارد. این جراحی به سه روش اصلی انجام می شود که در ادامه به آن می پردازیم :
- روش رتروسگموئید (Retrosigmoid) : در این روش برش جراحی در پشت گوش ایجاد می شود و در مواردی که تومورها به ساقه مغز نزدیک هستند از آن استفاده می شود. با این روش جراحی می توان به تومورهای بزرگ دسترسی یافت و شنوایی را حفظ کرد. سردردهای احتمالی پس از عمل از معایب این روش است.
- روش ترانس لابیرنتین (Translabyrinthine) : این نوع عمل از طریق ایجاد برش در استخوان ماستوئید واقع در پشت کانال گوش انجام می شود و برای زمانی مناسب است که تومورها بزرگ باشند ، خطر نشت مایع مغزی-نخاعی به گوش وجود نداشته باشد و شنوایی بیمار قابل برگرداندن نباشد.
- روش کرانیال میانی (Middle-Fossa) : جراحی شوانوم وستیبولار با این روش با ایجاد برش در بالای گوش انجام می شود و مناسب برای زمانی است که تومورها هنوز کوچک هستند و شنوایی بیمار خوب است. اما برای تومورهای بزرگ تر در این روش محدودیت دید وجود دارد.
عوارض احتمالی جراحی تومور عصب شنوایی
ایجاد برخی عوارض بعد از عمل ، به ویژه جراحی شوانوم وستیبولار ، طبیعی است و با گذشت دوران نقاهت بهبود می یابد. از جمله این عوارض عبارتند از :
- کاهش شنوایی
- آسیب به عصب صورت و در برخی موارد ضعف یا فلج صورت
- مشکلات تعادلی موقتی یا دائمی در موارد نادر
- مشکلات گفتاری و حافظه
- نشت مایع مغزی-نخاعی
- مشکلات تنفسی
- خونریزی
- تورم مغزی
- عفونت
- سکته
- تشنج
اقدامات لازم پیش از جراحی شوانوم وستیبولار
لازم است تا قبل از انجام جراحی علاوه بر معاینه و مشورت با بهترین جراح نورواتولوژی ، اقدامات زیر را انجام دهید :
- مشاوره با بیمار به منظور بررسی خطرات احتمالی ، مزایا و روش های درمان جایگزین
- تصویربرداری MRI یا سی تی اسکن برای ارزیابی اندازه و محل تومور
- آزمایش های شنوایی سنجی برای ارزیابی شنوایی و تعادل اولیه
- ارزیابی عصبی برای اطمینان از عملکرد طبیعی سایر اعصاب جمجمه ای
فرآیند جراحی آکوستیک نوروما
جراحی شوانوم وستیبولار تحت بیهوشی عمومی انجام می شود و بسته به میزان حاد بودن شرایط و پیچیدگی تومور معمولا حدود 4 تا 12 ساعت طول می کشد. در حین جراحی ، از تکنیک های میکروسکوپی و مانیتورینگ عصبی برای به حداقل رساندن آسیب به اعصاب و ساختارهای اطراف استفاده می شود.
مراقبت های بعد از جراحی شوانوم وستیبولار
رعایت دقیق مراقبت های توصیه شده دکتر بهروز امیرزرگر ، بهترین جراح و فوق تخصص گوش در تهران ، در دستیابی به نتایج موفق نقش بسزایی دارد. مهم ترین این مراقبت ها شامل موارد زیر است :
- بعد از عمل ، معمولا لازم است به مدت ۳ تا ۷ روز، بسته به روند بهبودی بستری باشید.
- در طول این مدت علائم حیاتی ، عملکرد عصبی و محل برش به دقت بررسی شده و تحت کنترل قرار می گیرند.
- ممکن است لازم باشد برخی اقدامات توان بخشی مانند فیزیوتراپی برای ایجاد تعادل و هماهنگی انجام شود.
- تصویربرداری منظم از وضعیت تومورهای عصب شنوایی برای اطمینان از عدم رشد مجدد تومور و بررسی عوارض لازم است.
- پس از جراحی شوانوم وستیبولار ، تمیز نگه داشتن زخم ها اهمیت بسیاری دارد. از خیس شدن پانسمان و زخم بپرهیزید و طبق توصیه جراح آن را شست و شو و ضدعفونی کنید.
- داروهای تجویز شده را منظم مصرف کنید تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود.
- از دستکاری و ایجاد هرگونه فشار به ناحیه جراحی بپرهیزید.
- از فعالیت های سنگین و بلند کردن اجسام سنگین تا زمان بهبود بپرهیزید.
- مصرف مواد غذایی سالم و مغذی و آب و مایعات فراوان را فراموش نکنید.
- هنگام خواب و استراحت از فشار آوردن به محل جراحی و ناحیه گوش خودداری کنید.
جراحی شوانوم وستیبولار از جمله عمل ها و روش های درمان پیچیده و حساس است که هم حیات دوباره به فرد می دهد و هم می تواند عملکرد طبیعی او را مختل کند. اگرچه نوروم های آکوستیک خوش خیم و غیر سرطانی هستند ، در صورتی که به دست جراح و تیم پزشکی حاذق جراحی نشوند ، عوارض جبران ناپذیری را به همراه خواهند داشت.
